Форвардтық сатып алу
Азық-түлік қауіпсіздігі тұрғысынан отандық ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілер ішкі тұтыну үшін аса маңызды өнімдердің жеткілікті көлемін өндіруге тиіс. Отандық ауыл шаруашылығы тауар өндірушілерін қолдау үшін ауыл шаруашылығы өнімдерін форвардтық сатып алу тетігі – мемлекеттік бағдарлама қолданылды.
Форвардтық сатып алу дегеніміз не?
- Форвард (ағыл. forward contract), ағылшын тілінен аударғанда – «болашақ келісімшарт», форвардтық келісімшарт.
- Форвардтық келісімшарт – орындау үшін міндетті мерзімді келісімшарт, оған сәйкес сатып алушы мен сатушы болашақта белгілі бір күнге келісілген сападағы және көлемдегі тауарды немесе валютаны жеткізуге келіседі.
- Тауардың бағасы, валюта бағамы және басқа да шарттар мәміле жасалған кезде тіркеледі.
- Форвардтық сатып алу – ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерден (АШТӨ) ауыл шаруашылығы өнімін күзгі кезеңде жеткізгеннен кейін қамтамасыз етуді және қосымша төлемді ұсынғаннан кейін алдын ала ақы төлеу шартымен ауыл шаруашылығы өнімін сатып алу.
- АШТӨ – ауыл шаруашылығы өнімін өндірумен, оның ішінде жай серіктестік/консорциум құру арқылы айналысатын жеке немесе заңды тұлғалар. Облыстар арасында форвардтық сатып алу көлемі мен ақшалай қаражаттың сомасы облыстардың егіс алаңдарының құрылымына (бұдан әрі – Бөлу) және өткен жылдардағы сатып алу көлеміне қарай бөлінеді.
- Облыстар бойынша егіс алқаптарының құрылымын Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі ұсынады. Бөлуді «Азық-түлік келісімшарт корпорациясы» ұлттық компаниясы» АҚ (Корпорация) Басқармасы бекітеді.
Форвардтық сатып алу механизмі
- Форвардтық сатып алу шарттары 2021 – 2022 жылдардағы форвардтық сатып алу шарттары бойынша міндеттемелерді орындаған және 01.01.2023 ж. жағдай бойынша Корпорация алдында берешегі жоқ АШТӨ-мен жасалады.
- Форвардтық сатып алу бойынша шарт жасасу кезінде қаржыландыру сомасын есептеу корпорацияның өзге бағдарламалары шеңберінде қаржыландыруды алу кезінде мәлімделген егіс алаңын шегергенде, АШТ-ның 1 тоннасының егіс алаңының 1,5-2 гектарына қатынасын негізге ала отырып жүргізіледі.
- Корпорациямен форвардтық сатып алу шартын жасасу үшін әлеуетті өнім берушілер растайтын құжаттармен бірге корпорацияның облыстық өкілдіктеріне өтінімдер береді.
- Форвардтық сатып алуды қаржыландыруды Корпорация мынадай тәртіппен жүзеге асырады:
– алдын ала төлем сомасы ӘКК немесе ЕДБ кепілдігі берілгеннен кейін төленеді;
– күзгі кезеңде қосымша төлем ауыл шаруашылығы өнімдерін жеткізгеннен кейін жүзеге асырылады.
- Бұл ретте Корпорация егін жинау кезеңінде АШТӨ-ні өтеусіз пайдалану алдын ала төлем сомасын және нарықты тұрақтандыру қажеттілігін ескере отырып, сатып алу бағаларын белгілейтін болады.
- Форвардтық сатып алу шарттары бойынша міндеттемелерді орындау мерзімдері:
– жұмсақ бидайды (Triticum aestivum L.), қатты бидайды (Triticum durum Desf.), арпа, қарақұмық, майлы зығыр тұқымы, рапс-2023 жылғы 01 қарашаға дейін, қоса алғанда;
– күнбағыс жеткізу кезінде-2023 жылғы 15 қарашаға дейін, қоса алғанда.
- Мақсатты пайдалану. Форвардтық сатып алу шарттарын жасасқан АШТӨ қаражаттың мақсатты пайдаланылуын 2023 жылғы 1 шілдеге дейінгі мерзімде корпорацияға (облыстық өкілдіктерге) “егін егу қорытындылары туралы есеп”4-АШТ статистикалық нысанының (жылдық) көшірмелерін ұсыну жолымен растауға тиіс.
- 2023 жылға арналған ауыл шаруашылығы өнімі үшін алдын ала төлем мөлшері мынадай мөлшерде айқындалған:
– жұмсақ және қатты бидай-ҚҚС-мен 70 000 теңге (ҚҚС-сыз 62 500);
– арпа-ҚҚС-мен 50 000 теңге (ҚҚС-сыз 44 640);
– қарақұмық және күнбағыс-ҚҚС-мен 100 000 теңге (ҚҚС-сыз 89 280 теңге);
– майлы зығыр және рапс тұқымдары-ҚҚС-пен 90 000 теңге (ҚҚС-сыз 80 350).
- Сонымен қатар, ағымдағы жылы корпорацияның дәнді және майлы дақылдарды форвардтық сатып алуды қаржыландыру көлемі ауыл шаруашылығы өнімін жеткізгеннен кейін төленетін қосымша төлем сомасын есепке алмағанда 20 млрд.теңгені құрайтынын атап өтеміз.
- АШТӨ арасында қаржыландыруды әділ бөлу мақсатында 2023 жылғы форвардтық сатып алу бағдарламасына әлеуетті қатысушылардың барлық өтінімдері облыстар әкімдіктері жанындағы үйлестіру кеңестеріне бекітуге жіберілетін болады.
Форвардтық сатып алуға қатысу үшін қайда өтініш беруге болады
- Форвардтық сатып алудың басталуы туралы ақпарат ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігінің және “азық-түлік келісім-шарт корпорациясы “Ұлттық компаниясы”АҚ интернет-ресурстарында орналастырылады.
- АШТӨ-ден форвардтық сатып алуға қатысуға өтінімдер корпорацияның интернет–ресурсында электрондық нысанда қабылданады, әлеуетті өнім берушілер ұсынатын қажетті құжаттардың тізбесі электрондық пошта арқылы жіберіледі: zakup@fcc.kz немесе қағаз түрінде азық-түлік корпорациясының облыстық өкілдіктерінде келесі байланыстар бойынша.
- Форвардтық сатып алу бойынша қосымша ақпарат алу үшін корпорацияның орталық аппаратына хабарласыңыз.
- Өтінімдерді жергілікті әкімдіктер бекітеді.
Форвардтық сатып алу бағдарламасына қатысушыларға қойылатын талаптар
- Бағдарламаға жергілікті атқарушы органдар құратын алқалы орган – Үйлестіру кеңесі бекіткен кандидатуралар түсе алады. АШТӨ келесі талаптарға жауап беруі тиіс:
– салықтарды төлеу бойынша берешектің, міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын және әлеуметтік аударымдарды төлеу бойынша берешектің болмауы;
– қаржы институттары алдында 30 күннен артық мерзімі өткен берешектің болмауы;
– тізімдерде оларға қатысты оңалту рәсімін қолдану туралы немесе банкрот деп тану туралы сот шешімдері бар дәрменсіз борышкерлердің болмауы, сондай-ақ соманы өндіріп алу/міндеттемелерді мәжбүрлеп орындау туралы орындалмаған сот актілерінің болмауы;
– сот актілерінде және/немесе қылмыстық/азаматтық/әкімшілік істердің материалдарында белгіленген астықтың нақты болуымен қамтамасыз етілмеген Астық қолхаттарын корпорацияның пайдасына беру фактілерінің болмауы;
– корпорациямен және/немесе оның еншілес және тәуелді ұйымдарымен даулы құқықтық қатынастардың өнім берушіде және/немесе өнім берушімен аффилиирленген (байланысты) тұлғалардың (аффилиирленуін белгілеу мүмкіндігі болған кезде) болмауы;
– корпорацияның ішкі нормативтік құжаттарында көзделген өзге де талаптар.
- Бағдарламаға қатысушы әлеуметтік – кәсіпкерлік корпорациялардан, Екінші деңгейдегі банктерден (Корпорация бекіткен белгіленген лимиттер шеңберінде) міндеттемелердің орындалуына кепілдік беруі тиіс.
- Форвардтық сатып алу шарты жасалған жағдайда EXW “франко-зауыт” (Инкотермс-2020) шарттарында лицензияланған астық қабылдау кәсіпорындарына тиісті сападағы өнімді жеткізуді жүзеге асыруға міндетті.
Кеңес алу үшін!
Тауарлық несие
Тауарлық несие есебінен АШТӨ одан әрі сату мақсатында Корпорациядан астық алады. АШТӨ түскен қаражатқа көктемгі егіс жұмыстарын жүргізуі тиіс. Көктемгі егіс жұмыстарын жүргізуге тауарлық кредит беру ӘКК және ЕДБ кепілдігімен жүзеге асырылады.
Тауарлық несие дегеніміз не?
- Тауарлық кредит – есептелген сыйақыны есепке ала отырып, контрагенттің Корпорацияға астық көлемін уақтылы қайтару міндетімен, төлемділік, мерзімділік, қайтарымдылық шарттарында Корпорацияның ауыл шаруашылығы өнімін беруі.
- Тауарлық несие-АӨК субъектілерін қолдау құралы, АШТӨ тауарлық кредиті есебінен одан әрі сату мақсатында Корпорациядан астық алады.
- АШТӨ түскен қаражатқа көктемгі егіс жұмыстарын жүргізуі тиіс.
- Көктемгі егіс жұмыстарын жүргізуге тауарлық кредит беру ӘКК және ЕДБ кепілдігімен жүзеге асырылады.
Тауарлық несие механизмі
- Тауарлық кредитті АШТ корпорацияның өзге бағдарламалары шеңберінде қаржыландыру алу кезінде мәлімделген егіс алаңын шегергенде, 1,5 гектар егіс алаңына 1 тонна АШТ есебінен береді.
- Тауарлық несиені қайтару мерзімі-2023 жылғы 1 қарашаға дейін.
- Тауарлық кредитті пайдаланғаны үшін заттай мәндегі комиссияның мөлшері пайдалану мерзіміне байланысты шартта белгіленетін болады.
- АШТӨ арасында тауарлық кредитті әділ бөлу мақсатында әлеуетті өтініш берушілердің 2023 жылғы форвардтық сатып алу бағдарламасына ұқсас барлық өтінімдері облыстар әкімдіктері жанындағы үйлестіру кеңестеріне бекітуге жіберілетін болады.
- Мақсатты пайдалану. АШТӨ 2023 жылғы 1 шілдеге дейінгі мерзімде корпорацияға (облыстық өкілдіктерге) “егін егу қорытындылары туралы есеп”4-АШТ статистикалық нысанының (жылдық) көшірмелерін ұсынады.
- Тауарлық кредиттің көлемі берілген өтінімдердің саны мен көлеміне қарай айқындалатын болады.
Тауарлық несие алу үшін қайда өтініш беруге болады
- Тауарлық кредит беруді бастау туралы ақпарат ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігінің және “Азық-түлік келісім-шарт корпорациясы” Ұлттық компаниясы” АҚ интернет-ресурстарында орналастырылады.
- Корпорациямен тауарлық кредит беру туралы шарт жасасу үшін әлеуетті өнім берушілер растайтын құжаттармен бірге корпорацияның облыстық өкілдіктеріне өтінімдер береді.
- АШТӨ арасында тауарлық кредитті әділ бөлу мақсатында әлеуетті өтініш берушілердің 2023 жылғы форвардтық сатып алу бағдарламасына ұқсас барлық өтінімдері облыстар әкімдіктері жанындағы үйлестіру кеңестеріне бекітуге жіберілетін болады.
Тауарлық кредитке қатысушыларға қойылатын талаптар
- Тауарлық кредитті Үйлестіру кеңесі – Жергілікті атқарушы органдар құратын алқалы орган бекіткен кандидатуралар ала алады. АШТӨ келесі талаптарға жауап беруі тиіс:
– салықтарды төлеу бойынша берешектің, міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын және әлеуметтік аударымдарды төлеу бойынша берешектің болмауы;
– қаржы институттары алдында 30 күннен артық мерзімі өткен берешектің болмауы;
– тізімдерде оларға қатысты оңалту рәсімін қолдану туралы немесе банкрот деп тану туралы сот шешімдері бар дәрменсіз борышкерлердің болмауы, сондай-ақ соманы өндіріп алу/міндеттемелерді мәжбүрлеп орындау туралы орындалмаған сот актілерінің болмауы;
– сот актілерінде және/немесе қылмыстық/азаматтық/әкімшілік істердің материалдарында белгіленген астықтың нақты болуымен қамтамасыз етілмеген Астық қолхаттарын корпорацияның пайдасына беру фактілерінің болмауы;
– корпорациямен және/немесе оның еншілес және тәуелді ұйымдарымен даулы құқықтық қатынастардың өнім берушіде және/немесе өнім берушімен аффилиирленген (байланысты) тұлғалардың (аффилиирленуін белгілеу мүмкіндігі болған кезде) болмауы;
– корпорацияның ішкі нормативтік құжаттарында көзделген өзге де талаптар.
- Қатысушы әлеуметтік – кәсіпкерлік корпорациялардан, Екінші деңгейдегі банктерден (Корпорация бекіткен белгіленген лимиттер шеңберінде) міндеттемелердің орындалуына кепілдік беруге тиіс.
- Шарт жасалған жағдайда EXW “франко-зауыт” (Инкотермс-2020) шарттарында лицензияланған астық қабылдау кәсіпорындарына тиісті сападағы өнімді жеткізуді жүзеге асыруға міндетті.
Астық пен ӘМАТ бағаларын тұрақтандыру
Астық саласы елдің азық-түлік қауіпсіздігінің маңызды құрамдас бөлігі ретінде ішкі нарыққа, оның ішінде астық пен ӘМАТ бағасын тұрақтандыру арқылы ықпал ету шараларын сақтау үшін мемлекеттің қатысуын қажет етеді.
01
02
Астықты сатып алғыңыз, сатқыңыз немесе экспорттағыңыз келе ме?
ӘМАТ бөлшек сауда бағасының мониторингі
Біз ҚР СЖРА ҰСБ деректері бойынша ӘМАТ-қа орташа бағалар негізінде, сондай-ақ әрбір қаладағы азық-түлік нүктелерін аралап шығу арқылы алынған нақты осы деректер негізінде мониторинг жүргізудеміз, бұл фототіркеумен расталады.