2026 жылы астық экспорттаушылар көлік шығындарын ішінара өтеуге субсидия ала алады. Астық жөнелтушілерді қолдау шараларын іске асыруға 1 қыркүйекке дейін 30 млрд теңге бөлінеді.
Дәнді дақылдардың жоғары өнімділігі жағдайында мемлекет экспорттық бағыттарда жөнелту қарқынын арттыруға мүдделі. Азық-түлік корпорациясы экспорттаушыларды жеткізілімдердің басталуын кешіктірмеуге және ұсынылған қолдау шараларын мүмкіндігінше ертерек пайдалануға шақырады.
Күні бүгін астықты жөнелтуді бастап, 2026 жылдың басында бидайдың жаңа өнімін жеткізгені үшін экспорттық субсидия алуға болады. Субсидияланатын өткізу нарықтарына дейін астықты жеткізу мерзімі 30 күнге жететінін ескере отырып, экспорттаушыларға жөнелтуді бастауды жандандыру қажет. Келесі жылы субсидияларды алу шарттарының бірі 2026 жылы астықтың межелі пункттерге түскені туралы растайтын құжаттарды ұсыну болып табылады.
Астық экспорттаушылардың көлік шығындарын ішінара өтеуге өтінімдер электрондық форматта қабылданады және хронологиялық тәртіппен қаралады. Сондықтан жөнелтуді ертерек бастаған экспорттаушылар бірінші кезекте субсидия алады.
Өткен жылы астық экспорттаушыларды қолдау тетігі іске қосылған кезде нарық қатысушылары оның тұрақтылығына бірден сенбеді және алыс нарықтарға бидай жеткізу маусымның ортасында ғана жанданды. Алайда Үкімет агроэкспортқа қатысты мемлекеттік саясаттың дәйектілігін растау арқылы өз міндеттемелерін орындайды.
Экспорттаушылар алдындағы 2025 жылғы берешек Үкімет қаулысымен белгіленген лимиттер шегінде толығымен өтеледі. Бұл ретте, субсидиялар төлеу қағидаларында лимиттік көлемдерден тыс өтінімдер бойынша өтемақы көзделмеген және Үкімет жеке шешім қабылдаған жағдайда ғана мүмкін болады.
Ағымдағы жылы Қазақстанның астық жөнелтушілеріне 31 млрд теңгеден астам қаражат бағытталды. 2024-2025 жылғы маусымда мемлекеттік қолдау шараларының арқасында экспорттаушылар субсидияланған маршруттар бойынша 1,7 млн тоннадан астам астық жөнелтті. Экспортты субсидиялау ішкі нарыққа мультипликативті әсер етті. Нәтижесінде астық пен ұнды астық баламасында жеткізу, ҚР АШМ деректері бойынша, өткен аграрлық маусыммен салыстырғанда 47%-ға ұлғайып, рекордтық 13,4 млн тоннаға жетті. Бір мезгілде экспортты қолдау Қазақстанда бидай бағасының өсуін ынталандырды, оның құны тоннасына 60-70 мың теңгеден 85-95 мың теңгеге дейін өсті.
Астықтың ең үлкен көлемі – шамамен 60% – Балтық, Балтық және Қара теңіз порттары арқылы транзитпен алыс экспорттық нарықтарға жөнелтілді. Қалған жеткізілімдер Оңтүстік Кавказ, Қытай және Оңтүстік-Шығыс Азия елдеріне жеткізілді.