Қазан айының басында «Азық-түлік келісімшарт корпорациясы» ҰК» АҚ шағын фермерлік шаруашылықтар мен трейдерлер үшін астықтың экспорттық партияларын шоғырландыру бағдарламасын іске қосты. Жоба Мемлекет басшысының агроөнеркәсіптік сектор тауарларының экспортын ұлғайту жөніндегі тапсырмасына сәйкес іске асырылуда. Бағдарламаның алғашқы қатысушыларының бірі қазақстандық ауыл шаруашылығы өнімдерін шетелге жеткізуге маманданған BidayShah компаниясы болды.
«BidayShah» ЖШС директоры Дәурен Өмірқұловтың айтуынша, астық операторының қолдауымен оның компаниясы Қырғызстан, Өзбекстан және Қытайдан сатып алушылармен төрт экспорттық келісімшарт жасасты. Бұл елдердің нарықтарына Қарағанды облысының ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерінің өнімдері жіберіледі: «Агросинтез» ЖШС, «4 Luck» ЖШС, «Нұрасыл» ФҚ, «Қарағайлы» ФҚ.
«Осакаров ауданының шаруашылықтарымен ынтымақтастығымыз 2022 жылы басталды. Біз, әдетте, фермерлерден астықты нарықтық бағадан жоғары бағамен сатып алуға тырысамыз, осылайша фермерлер өз кірістерін ала алады және бизнес тиімділігін сақтай алады. Тауарды сыртқы нарықтарда сату валютада есеп айырысуға мүмкіндік береді, ал нақты сатып алушының арқасында ақша шартқа байланысты үш-төрт апта ішінде қайтарылады», – деп түсіндірді Дәурен Өмірқұлов.
Оның айтуынша, агроөнеркәсіп кәсіпорындары бидай мен зығыр тұқымын тиеуді аяқтап үлгерді. Алдағы күндері ауыл шаруашылығы өнімдері бар 19 вагон Қырғызстанға жетеді, қалған 16 вагон Өзбекстаннан тапсырыс берушіге түседі. Мәміленің жеделдігіне мемлекеттік астық операторының жәрдемі оң әсер етті.
«Азық-түлік келісімшарт корпорациясы сатып алушыларды іздеуге ғана емес, сонымен қатар теміржолмен қосымша тасымалдау жоспарларын келісуге көмектесті, сонымен қатар бізге сенімді экспедиторларды ұсынды. Өз бетімізше бізге қысқа мерзімде импорттаушыларды табу, келісімшарттар жасасу және жеткізуді қамтамасыз ету қиынырақ болар еді», – деп атап өтті трейдер.
Дәурен Өмірқұловтың пікірінше, қазақстандық ауыл шаруашылығы өнімдерін өндірушілер мен экспорттаушылар жаңа өткізу нарықтарына мүдделі, бірақ олар үшін басты тежеуші фактор логистика мәселелері болып табылады.
«Бүгінгі күні АӨК секторы қысылған серіппе күйінде, оған логистикада аздап көмек қажет және бұл сала дамуына серпін болады. Сыйымды төлем қабілетті нарықтардан географиялық алшақтыққа байланысты біздің өндірушілер мен трейдерлер тауарды жеткізуге қомақты ақша жұмсауға мәжбүр, бұл оны автоматты түрде баға бойынша бәсекеге қабілетсіз етеді. Сондықтан көлік шығыстарын субсидиялау мемлекеттің экспортты дамытуға қосқан елеулі үлесі болады. Сонда шағын және орта трейдерлер, шағын агрокомпаниялар әлемдік нарыққа шығуға көбірек мүмкіндік алады», – дейді сарапшы.
Қазір Үкімет Әзірбайжан, Еуропалық одақ, Солтүстік Африка, Иран, Ауғанстан және Оңтүстік-Шығыс Азия елдерін қоса алғанда, астықты басым нарықтарға тасымалдауға экспорттаушылардың шығындарын өтеу тетігін әзірлеуде. Дәурен Өмірқұлов бұл жұмыстың нәтижесі көп күттірмейтініне сенімді. Жаңа нарықтардың жоғары сатып алу әлеуеті қазақстандық өнім өндірушілерді шетелдік бағыттарды игеруге ынталандыратын болады. Тағы бір маңызды сәт: фермер әр түрлі елдердің сатып алушылары арасында қандай өнім түрлері сұранысқа ие екенін түсінген кезде, ол өндірісті әртараптандыруға тезірек көшеді.
«Егер ол оны кім нені сатып алатынын білмесе, жаңа өнімдер өндіруге мүдделі емес. Мәселе сату нарығына келіп тіреледі. Біздің елімізде көптеген дақылдарды өндіруге болады, бірақ олар жергілікті нарықта сұранысқа ие емес. Мысалы, қазақстандықтар қарақұмық ұнынан емес, жұмсақ бидайдан жасалған бұйымдарды артық көреді – бұл біздің әдетімізге тән емес. Иә, мұндай өнімдердің үлесі біртіндеп өсуде, бірақ объективті түрде қарайық: 10 жылдан кейін оларды тұтыну он есе артпайды. Бұл ретте сыртқы нарықтарда, әсіресе Еуропада немесе Азияда мұндай дақылдарға сұраныс бар. Қазір Оңтүстік-Шығыс Азия жаңа өнім түрлерін белсенді түрде ашуда. Еуропа органикалық тауарларға қызығушылық танытады, төлем қабілетті халықтың 80%-ы тұратын ішкі Қытай да тауашалық дақылдарға бағытталған. Мұның бәрі қазақстандық өндірушілер мен трейдерлер үшін қосымша мүмкіндіктер туғызады», – деп атап өтті сарапшы.
Маркетинг жылының соңына дейін BidayShah 10 мың тоннаға жуық астық экспорттауды жоспарлап отыр. Компания негізінен зығыр мен бұршақ дақылдарын сыртқы нарықтарға жеткізуге бағытталған. Болашақта экспорт атауларын кеңейтуді жоспарлап отыр, қарақұмық пен ноқатты шетелдік тұтынушыларға сатуға ниет бар.
Дәурен Өмірқұлов Азық-түлік келісімшарт корпорациясы арқылы астықтың экспорттық партияларын одан әрі ілгерілетуге үміттенеді. Сонымен бірге, ол мемлекет пен бизнестің күш-жігерін шоғырландыру қажеттігін атап көрсетеді. Атап айтқанда, KazakhExport, Kaztrade және азық-түлік корпорациясының экспортын ілгерілету жөніндегі ұлттық компаниялар базасында трейдерлер үшін диалог алаңын құруды ұсынады.
«Жалғыздың үні шықпас. Шағын көлемді шағын трейдер үшін нарықта бәсекелесу аса қиын. Келісудің болмауына байланысты біз мүмкіндіктен айырыламыз. Ірі нарықтарға шығу үшін бірігу, келіссөздер жүргізу, кедергілерді бірге еңсеру керек. Бұл тиімділікті арттырады және қазақстандық агроөнім үшін жаңа көкжиектерді ашуға көмектеседі», – деп қорытындылады «BidayShah» ЖШС директоры Дәурен Өмірқұлов.